Krachtplaatsen in Nederland en België
Ringwalburg de Heimenberg op de Grebbeberg te Rhenen
87
Ringwalburg de Heimenberg vind je op de Grebbeberg tegenover het Militaire ereveld aan de Grebbeweg in Rhenen
(Zie OpenStreetMap.org).
De plaatsnaam Rhenen gaat terug tot in de negende eeuw en stamt mogelijk van het germaanse woord 'hrainja' dat zuiver, rein betekend
en verband houd met de rivier de nederrijn waaraan het plaatsje ligt. Anderen etymologen opperen de mogelijkheid dat de naam Rhenen
een latijnse vorm is van het germaanse woord 'Renhem' wat woonplaats aan de Rijn betekend
(zie Etymologiebank.nl).
De Utrechtse heuvelrug komt bij Rhenen met de Grebbeberg abrupt tot een einde, met ruim 50 meter hoogteverschil.
De Grebbeberg heette vroeger de Heimenberg en zou een versterking zijn van de Friezen tegen de oprukkende Franken.
Ongeveer 4000 jaar geleden bevonden zich al fortificaties op de Grebbeberg, archeologisch onderzoek bracht restanten van de klokbekercultuur
naar boven waaronder een vuurstenen mes. Deze vondsten deed men onder de huidige ringwal, die uit de negende eeuw tot tiende eeuw van onze jaartelling stamt.
Tijdens de vroege middeleeuwen was de Grebbeberg, die toen nog Heimenberg heette, veel lager begroeid dan heden zodat je naar alle kanten vergezichten had.
Een strategisch zeer waardevolle lokatie, ideaal voor een burgt!
Mogelijk dat de burgt waarvan sprake is in de legenden rond Cunera op de Heimenberg
gelegen was. Judith Schuyf schrijft dat er mogelijk al in de vierde en vijfde eeuw versterkingen op de Heimenberg waren, gezien het feit dat er een
groot grafveld bij Rhenen is gevonden die in de periode van 375 tot 750 jaar na het begin van onze jaartelling in gebruik was. Archeologisch onderzoek uit 2000
leerde dat materiaal uit de oudste gracht rond de burcht uit de periode van 650-710 stamde. De ruïne op de Heimenberg lijkt middeleeuws doch is van
recentere tijd (±1850). Mogelijk dat het huidige gebouwtje op de lokatie van een ouder kapelletje gebouwd is; de St. Anthoniskapel, waarvan
sporen van een fundering van kloostermoppen en een waterput zijn gevonden.
De St. Anthoniskapel zou tegen het einde van de 16de eeuw zijn vervallen.
Het vroeg middeleeuwse grafveld ligt op ongeveer een half uurtje lopen van de ringwalburg
ten westen van het huidige Rhenen. In dit grafveld trof men zo'n 1100 begravingen aan, waaronder zo'n 820 lichamen, 300 crematies in urnen en 14 paardengraven.
Het gebruik van dit grafveld kan men dateren in vier periode's aan de hand van de verschillende stijlen aardenwerk: van 375 tot 450, 450 tot 525, 525 tot 675 en 675 tot 750.
Men trof tevens rijke grafgiften aan zoals sieraden, kralen, keramiek, glaswerk, wapens, werktuigen, enz.. Paarden waren belangrijk in het oude Rhenen, dat blijkt
niet alleen uit de paardengraven maar ook uit gevonden fibulae in de vorm van paard en ruiters.
In het Nibelungenlied wordt een (andere) Heimenberg in verband gebracht met paarden en de Heimenberg wordt wel in verband gebracht met Heimo uit de
Thidrekssaga, die beroemd is om zijn paarden.
In enkele recentere versies van legenden rond Cunera lezen we over een koning Heimo van Rhenen, die zijn burgt mogelijk op de Heimenberg gehad zou kunnen hebben.
De ringwalburg op de Heimenberg heeft dus een oude historie en een sterke connectie met paarden. Mogelijk dat hier een oude Godin (Cunera?) werd vereerd die net zoals
de Godin Epona een connectie had met paarden.
(Bronnen:
Bosch Blz.72-73,
Carasso-Kok Blz.29 bij noot 4, Blz 34 bij noot 22,
Huiskes Blz.13-14, 45-46, 49-50, 69,
Schuyf Blz.154-156,
CanonvanNederland.nl,
Cultureelerfgoed.nl,
OpdeHeuvelrug.nl,
OudRhenen.nl pdf blz.61-69,
Rijksmonumenten.nl,
Utrechtaltijd.nl
en Wikipedia Grebbeberg,
Wikipedia 4 Heemskinderen)
Krachtplaats
Zaterdag 10 juni 2023 ben ik samen met een goede vriendin, Murel, naar Rhenen geweest tijdens de
Cuneradag. Er was die dag van alles te doen, van een braderie tot de mogelijkheid om onder
begeleiding van een gids de 298 treden van de 82 meter hoge Curenakerktoren te beklimmen.
Van bovenin de kerktoren hadden we een schitterend uitzicht over o.a. de Grebbeberg. De Cunerakerktoren staat gericht op het Cunerabergje,
twee krachtplaatsen die we al eerder bezocht hadden: lees hier meer over de Cunerakerk en het Cunerabergje.
Bij het militaire ereveld konden we de auto parkeren waarna we de Grebbeweg overstaken om een wandelroute te lopen die ons langs de ringwalburg
zou voeren. Vanaf een uitkijkpunt op de ringwalburg hadden we wederom een schitterend uitzicht over de Nederrijn.
Nadat we van de schitterende natuur en vergezichten hadden genoten en de nodige foto's hadden gemaakt, kwamen de wichelroedes tevoorschijn.
We kregen beidde een reactie van de wichelroede bij de ruïne waar vroeger mogelijk een kapelletje gestaan heeft.
Vervolgens kreeg ik ook een reactie met de wichelroede in het verlengde van de ingang via de dwarsdoorsnede, midden tussen de begroeïing
op de open plek binnen de ringwalburg. Henk Ganzeboom ziet in de Heimenberg een Keltische ringwalburg,
terwijl de namen Rhenen en Heimenberg toch Germaans zijn en dit een versterking van de Friezen (Radboudt, Heimo) geweest zou zijn; een Germaans volk.
Henk Ganzeboom situeert het krachtcentrum op de open plek middenin de ringwalburg (Ganzeboom Blz.19-25).
Wigholt Vleer situeert het krachtcentrum bij het hoogste punt van de Grebbeberg, even ten noorden van de huidige ruïne
(Vleer Blz.347).
De sfeer (energie) in de ringwalburg voelde prettig aan, er ging een zekere aantrekkingskracht van uit.
Toen we weer terug wilde wandelen naar de parkeerplaats kwamen we nogmaals bij de ringwalburg uit...
Lees ook over ons bezoek aan deze krachtplaatsen in Rhenen!
