Den Haag, Geschiedenis van de stad

Vroegste tijd tot 1574

Eindredactie J.G. Smit

De aankoop in 1229 van een hoeve land door graaf Floris IV van Holland heeft waarschijnlijk aan de wieg gestaan van de huidige stad Den Haag. Sinds het late Neolithicum hadden hier al, op de door zee en wind gevormde strandwallen en strandvlakten, mensen gewoond en gewerkt. Van de vroegste bewoners hebben de Romeinen en de Cananefaten de duidelijkste sporen nagelaten. De vestiging in de dertiende eeuw van een grafelijk hof en de bouw van twee representatieve ruimten in het relatief lege gebied achter de duinen, zijn van beslissende betekenis geweest voor de uitbouw van het dorp Die Haghe.

De bouw van de Oude Zaal en de Grote Zaal - meer bekend onder de romantische naam Ridderzaal - door Willem II en Floris V betekende dat de graven kozen voor een residentie die buiten de grote steden was gelegen. Zij regelden ook dat Den Haag bestuurlijk en kerkelijk werd losgemaakt van Monster. Het grafelijke hof zorgde voor veel werkgelegenheid. Daarnaast moet Den Haag ook een eigen groei hebben doorgemaakt. Het inwonertal lijkt in een eeuw tijd, tussen 1369 en 1475, vervijfvoudigd te zijn. Landbouw, veeteelt, (vis)handel en (laken)nijverheid verschaften veel werk.

Toen na het uitsterven van de oude grafelijke families hun opvolgers de voorkeur gaven aan meer centraal en zuidelijk gelegen residenties, bleven in Den Haag de bestuursorganen van het graafschap Holland gevestigd. De plaats werd daarmee in de loop van de vijftiende eeuw steeds meer een centrum van ambtenaren, waar veel inwoners leefden van dienstverlening en toelevering. Aan het relatief welvarende Den Haag kwam in de beginjaren van de Opstand een abrupt einde door plunderingen en het vertrek van veel welgestelde inwoners.