Bronnen en Krachtplaatsen in NL & Be

  Vrouweput in Roermond

Je vindt de OL Vrouweput in de "Kapel 't Zand", Parklaan 3 Roermond  (Zie OpenStreetMap.org).

Al in de Romeinse tijd was hier een nederzetting tussen de twee rivierarmen van de Roer, die uitmonden in de Maas. Men vond een altersteen gewijd aan de Godin Rura uit de derde eeuw bij wat in die tijd een verhoging in het landschap moet zijn geweest. De naam Roermond is dus deels verbonden met de rivier de Roer en haar Godin Rura, het andere deel; 'mond' heeft niet zozeer te maken met het uitmonden van de Roer in de Maas maar zou eerder in verband gebracht kunnen worden met een 'berg, vluchtheuvel, versterkte heuvel'. De oudste vermelding van Roermond dateerd van 1130 als Ruregemunde en later ook Roremunt. De Kapel in 't Zand wordt rond 1418 op een kwartier lopen buiten de stadsmuren van het toenmalige Roermond gebouwd, op een verhoging aan de rand van een wei langs de Roer, die hier nog altijd vlakbij langs stroomt. Vreemde lokatie voor een kapel...
 (Bronnen: Houben Blz.2,  Nissen & v.d.Bruggen Blz.19-20, 35-36, 205-206,  Etymologiebank.nl,  Rura.nl  en Wikipedia)


Kapel O.L.Vrouw in 't Zand
De oudste vermelding van een kapel op deze locatie dateerd van rond 1418, waarin sprake is van de bouw van een buurtkapel. Mogelijk werd deze gebouwd vanwege een geneeskrachtige waterbron, hoewel de oudste vermelding van deze waterbron uit de zeventiende eeuw stamt.
Een 17de eeuwse legende verhaalt over een herder die rond 1437 in deze put een miraculeus Mariabeeldje vind. Hij bouwt een klein kapelletje in de oude Eik die bij de put staat, waarin hij het beeldje plaatste. De pastoor vond dat het beeldje beter in de kerk geplaatst kon vonden, doch de volgende dag was het beeldje weer uit de kerk verdwenen en stond weer in het kapelletje in de Eik bij het putje. Dit is een klassiek thema waarin een heidense waterbron gekerstend wordt door hier een Christelijke legende aan te koppelen, vaak met een terugkerend beeldje. Het Mariabeeldje, dat je hiernaast ziet, komt mogelijk uit een werkplaats van het Mechelse houtsnijdersgilde en zou rond 1500 gemaakt zijn. Op de grote foto hieronder is links het kapelletje te zien waarin dit beeldje staat en rechts de processiegang. Links van het altaar bij dit beeldje bevindt zich de oorspronkelijke put, de afdek­steen staat erbij. Het water uit de put was vroeger met een pomp en heden met drukkranen te tappen in de ernaast gelegen processiegang.
In deze gang zijn meer dan 7000 votieftegels te zien, waarin mensen bedanken of ergens om vragen.
Men is met het plaatsen van deze votieftegels in 1927 begon­nen. Dit gebruik gaat echter terug tot ver voor het Christendom, toen men de goden bedankten voor geleverde diensten met bijvoorbeeld een votiefsteen.
De "Heilige Eik" bij de oorspronkelijk bron blijkt heden te zijn vervangen door een boom gemaakt van planken waarin men dezelfde soort bedankjes en verzoeken (o.a. voor genezing) gehangen heeft, een soort koortsboom dus.
Volgens de legende werd het Mariabeeldje dus rond 1437 in een put gevonden, waarna hier later een kapelletje gebouwd werd. Uit oude teksten blijkt echter dat men al bezig was hier een kapelletje te bouwen rond 1418 die aan Maria gewijd werd, waarin een beeldje niet genoemd word. Gedurende de tachtigjarige oorlog word het kapelletje in 1578 in opdracht van de Spanjaarden afgebroken, omdat de vijand zich hier zou kunnen verschansen. Rond 1607 bouwt men hier weer een klein kapelletje en rond 1610 begint men aan de bouw van een grotere kapel, die in 1613 gereed kwam. Deze datum is dan ook in een gevelsteen bij de ingang van de kapel te zien. Hierna begint de populariteit van de kapel en het vrouweputje erg toe te nemen en word het een geliefde bedevaartsplaats.
Het zou een van de drukst bezochte bedevaartsplaatsen van Nederland worden. De kapel werd echter te klein zodat in 1895 een nieuwe kapel om de oude kapel heen gebouwd word, zodat de diensten gewoon door konden gaan. In april 1896 werd de nieuwe kapel in gebruik genomen, de stenen met het jaartal 1613 werden vanuit de oude kapel overgezet in de nieuwe, huidige kapel.
 (Bronnen: Houben Blz.2-4, 12-13,  Kemp Blz.288-289,  Nissen & v.d.Bruggen Blz.205-206, 428-430,  Sinninghe Blz.105-106,  KapelinhetZand.nl,  Mariakapellen.nl,  Meertens Inst.,  Schumulder.nl  en Wikipedia)




Krachtplaats
Een Mariabeeldje gemaakt rond 1500 dat rond 1437 uit een put opgevist werd waarna men hier een kapel stichte waarmee men in 1418 met de bouw begon, geeft al aan dat het hier om een geconstrueerd verhaal gaat. De legende van een terugkerend beeldje bij een bron met een eik, waar men vervolgens een kapel sticht, kan duiden op de aanwezigheid van een oude, voorchristelijke heidense cultus  (Zie Nissen & v.d.Bruggen Blz.429).
Verder gaat het hier om een van de drukst bezochte bede­vaarts­plaatsen van Nederland, deze plaats heeft dus een grote aan­trek­kings­kracht op mensen door de eeuwen heen, hier moest toch wel iets bijzonders aan de hand zijn.
Zondag 20 Maart 2022 ben ik dan ook naar Roermond geweest en heb ik het Vrouweputje bij de Kapel 't Zand bezocht. De processiegang waarin je het water uit het putje kan tappen is overdag de hele dag open. Aan iedere kant bevindt zich een ingang en aan de kant van de Parklaan heb je een kapelletje dat aan de processiegang verbonden is. Links van het altaar in dit kapelletje bevind zich de waterput waaruit je in de processiegang bij een kraantje water kan tappen. Nadat ik hier rondgelopen had en wat foto's had gemaakt, was ik benieuwd wat de wichelroede me zou aanwijzen.
Toen ik met de wichelroede door de processiegang liep, wees de wichelroede direct in de richting van het putje. Later kreeg ik ook een wat zwakke reactie bij het watertappunt. Het oorspronkelijke vrouweputje is hier dus het krachtcentrum, het watertappunt kanaliseerd dit blijkbaar.
Jammer dat het putje zelf niet toegankelijk is.
Vanuit de processiegang bevind het putje zich achter een venster en traliewerk. Vanuit de kerk kan je het putje beter zien (foto helemaal rechts), doch ook hier bevind het putje zich achter een houten traliewerk. De krachtplaats had een prettige sfeer en is zeker een bezoekje waard wanneer je in Roermond bent.

Martin Roek